Κατηγορία: Uncategorized

Την εκδήλωση του  «Silver Guide» τίμησαν με την παρουσία τους σημαντικοί εκπρόσωποι του τουριστικού οικοσυστήματος και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας ενώ  χαιρετισμό απηύθυνε εκ μέρους της Περιφέρειας  Πελοποννήσου η  Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού  κ.  Άννα Καλογεροπούλου.

Η καινοτόμος πλατφόρμα «Silver Guide»,που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά, είναι ένα πολυλειτουργικό και εύχρηστο εργαλείο αποτελούμενο από αλληλοϋποστηριζόμενα υποσυστήματα και εφαρμογές που παρέχουν εξειδικευμένες πληροφορίες, γνώσεις, εκπαίδευση και υπηρεσίες. Το έργο υλοποιήθηκε μέσω της  αγαστής συνεργασίας 3 εταίρων («50+Hellas», MOBICS A.E., TETRAGON Α.Ε) και συγχρηματοδοτείται  από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και  εθνικούς πόρους (Δράση Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ, Β΄ κύκλος). Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που παρέχει βασίζονται σε σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα και στοχεύουν στην ανάπτυξη της προσοδοφόρας αγοράς του «ασημένιου τουρισμού», στη διαμόρφωση νέων τουριστικών προϊόντων και  στην επέκταση της τουριστικής περιόδου στη χώρα μας.

Την αυλαία των εργασιών  άνοιξε  η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Οργάνωσης «50+Hellas», Δρ. Μυρτώ-Μαρία Ράγγα,  η οποία αναφέρθηκε αρχικά στους συντελεστές υλοποίησης του  Έργου (Οργάνωση «50 και  Ελλάς» -https://www.50plus.gr/-  και οι Ε&Τ εταιρείες MOBICS –https://www.mobics.gr/– και TETRAGON –https://tetragon.gr/-). Στη συνέχεια παρουσίασε τα κύρια αποτελέσματα της πολυδιάστατης κοινωνικής έρευνας για τον ασημένιο τουρισμό που πραγματοποιήθηκε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την Ομάδα του έργου σε συνεργασία με φορείς του εξωτερικού, εξειδικευμένους σε θέματα ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Σημαντική διευκρίνιση είναι η διαφοροποίηση του ασημένιου τουρισμού από τον προσβάσιμο , ή τον τουρισμό τρίτης ηλικίας, οι οποίοι αποτελούν μέρος αλλά δεν ταυτίζονται με τον ασημένιο τουρισμό.

Η έρευνα για το Silver Guide διεξάχθηκε:

•  Διαδικτυακά, σε τουρίστες μεγαλύτερων ηλικιών από 4 χώρες του εξωτερικού (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Αυστραλία) που επισκέφθηκαν ή πρόκειται να επισκεφθούν τη χώρα μας, 
• Στο πεδίο, σε  περισσότερους από 1600 τουρίστες – ηλικίας άνω των 55 ετών- σε  4 πόλεις της Ελλάδας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καλαμάτα, Ηράκλειο Κρήτης),
• αλλά και μέσω συνεντεύξεων με αρμοδίους φορείς (Υ.Τ, ΞΕΕ, ΕΞΑΑΑ, ΟΤΑ, κ.λπ. και επιχειρήσεις προκειμένου να καταγραφούν οι υπάρχουσες υποδομές, οι προσφερόμενες σήμερα  υπηρεσίες, καθώς και οι αποτρεπτικοί  παράγοντες  που επηρεάζουν την ανάπτυξη του τουρισμού ταξιδιωτών μεγαλύτερων ηλικιών (55+).

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συμπεράσματα της παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω και της εστίασης στην συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα επισκεπτών  και τα δεδομένα της αξιοποιήθηκαν αποτελεσματικά στην ανάπτυξη της τεχνολογικής πλατφόρμας. Η ερευνητική μελέτη είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου www.silverguide.eu. Στη συνέχεια, τον λόγο  πήρε ο  Διευθύνων Σύμβουλος της MOBICS, συντονίστριας εταιρείας του έργου. Ο Δρ. Βασίλης Τσέτσος, ξεκίνησε την ομιλία του υπογραμμίζοντας  τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε  στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη της πλατφόρμας «Silver Guide» η ενσωμάτωση τωναποτελεσμάτων  της στοχευμένης κοινωνικής έρευνας αλλά και η μακρόχρονη εμπειρία της «50+ Hellas» στα θέματα ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Επεσήμανε ότι τα προϊόντα και  οι υπηρεσίες  που προσφέρει  το  «Silver Guide»,βασίζονται σε  πραγματικές ανάγκες, επιθυμίες και  προσδοκίες ξένων αλλά και Ελλήνων ασημένιων τουριστών  και καλύπτουν  χρόνιες ελλείψεις  της τουριστικής αγοράς.   Η αξιοποίηση τους επομένως ως δυναμικά εργαλεία  υποστήριξης της τουριστικής βιομηχανίας, των τουριστικών φορέων, των ΟΤΑ αλλά και των μεμονωμένων χρηστών θα οδηγήσει στην προσέλκυση ταξιδιωτών μεγαλύτερης ηλικίας στη χώρα μας, στην ποιοτική εξυπηρέτηση τους και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Συνεχίζοντας,  περιέγραψε συνοπτικά  το περιεχόμενο και τη  λειτουργία   των ακόλουθων τουριστικών πολυεργαλείων  που συνθέτουν την  πλατφόρμα του «Silver Guide»:

• Silver Guide Evaluation: Υπηρεσία-εφαρμογή- αυτοαξιολόγησης για τις δυνατότητες ποιοτικής εξυπηρέτησης επισκεπτών ηλικίας άνω των 55 ετών από τις τουριστικές επιχειρήσεις κάθε κλάδου (στο μητρώο «πιστοποιημένων» επιχειρήσεων του Silver Guide θα εγγράφονται μόνο οι επιχειρήσεις  οι οποίες, βάσει βαθμολογίας πληρούν τα επιστημονικά τεκμηριωμένα κριτήρια)
• Silver Guide Knowledge Base: Βάση γνώσης με τεκμηριωμένο πολυδιάστατο πληροφοριακό υλικό και σκοπό την  ενημέρωση /αυτοεκπαίδευση (όσων επιχειρήσεων  δεν πληρούν τα κριτήρια εγγραφής στο μητρώο)
• Silver  Guide Trainings and Consulting: Υπηρεσία εκπαίδευσης και συμβουλευτικής (προσφέρεται δυνατότητα διοργάνωσης εκπαιδευτικών προγραμμάτων εστιασμένων στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε επιχείρησης, για την βελτιστοποίηση της εξυπηρέτησης επισκεπτών ηλικίας 55+) 
• Silver Guide App: Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα – με φιλικό σχεδιασμό και χρηστικές πληροφορίες  για μεμονωμένους τουρίστες  55+ (προς αξιοποίηση  από επιχειρήσεις ή δημόσιους φορείς).
• Silver Guide Market: Μηχανή αναζήτησης– όπου θα προβάλλονται τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες των «πιστοποιημένων» επιχειρήσεων του μητρώου Silver Guide -που πληρούν τα κριτήρια αυτοαξιολόγησης- (προς αξιοποίηση από ταξιδιωτικούς πράκτορες, κ.λπ. και ιδιώτες)
• Silver Guide Interactive Video Tool: Εφαρμογή διαδραστικού βίντεο (εφαρμογή εύκολης δημιουργίας διαδραστικών βίντεο για προβολή ανακοινώσεων -νέων, προσφορών, προγραμμάτων, εκδηλώσεων  κάθε τουριστικής επιχείρησης του μητρώου)

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο  Δρ. Β. Τσέτσος αναφέρθηκε στις δυνατότητες και στα οφέλη αξιοποίησης  της πλατφόρμας «Silver Guide» από το τουριστικό οικοσύστημα περιγράφοντας επίσης συνοπτικά τον σχεδιασμό και τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσει η Ομάδα του έργου για τον επιχειρηματικό σχεδιασμό, την προβολή και την προώθηση της στην τουριστική αγορά. Μετά τις παρουσιάσεις ακολούθησε  μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα  συζήτηση, σε πάνελ  ειδικών σε τουριστικά  θέματα.  Το συντονισμό των  εργασιών  της ημερίδας  και του πάνελ εμπειρογνωμόνων  ανάλαβε η δημοσιογράφος του Travel Daily News κ. Β. Καραντζάβελου.

Στο πάνελ συμμετείχαν (κατά σειρά τοποθέτησης) η  δημοσιογράφος του Travel Daily News κ. Β. Καραντζάβελου, η  κ. Μελίνα Ζήση, μέλος  του Δ.Σ., εκπρόσωπος της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών – Αττικής & Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ), ο κ. Χάρης Μπακολουκάς,  Γεν. Διευθυντής του Φορέα  Πιστοποίησης AXIA CERT, η Δρ.. Ελίζαμπεθ Μεσθεναίου, τ. Πρόεδρος της Age Platform Europe και Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Γήρανσης, η κ. Πέγκυ Καραμπάτου, Σύμβουλος και εκπρόσωπος του κ.Νεοκλή Κρητικού υποψ.Βουλευτή Νέας Δημοκρατίας, Λακωνίας και η κ. Κατερίνα Σιάχου Ταξιδιωτικός σύμβουλος του Signature Travel. 

 Η συζήτηση  περιστράφηκε- αντλώντας θέματα και από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου (https://silverguide.eu)- γύρω από τις τάσεις και δυνατότητες της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας,  τον σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης  της χώρας και τις προοπτικές που ανοίγονται για την καλύτερη προσέγγισης της μεγάλης πληθυσμιακής ομάδας των ασημένιων τουριστών. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης τα μέλη του πάνελ απάντησαν σε ερωτήσεις  της δημοσιογράφου και τοποθετήθηκαν με απόψεις και προτάσεις.

Σημαντική ήταν αρχικά η παρέμβαση της κ.  Ά. Καλογεροπούλου, μέσω διαδικτυακής σύνδεσης, η  οποία αφού περιέγραψε τις σημαντικές δράσεις και τη νέα ψηφιακή εφαρμογή DMS που σύντομα θα αποκτήσει η Περιφέρεια  Πελοποννήσου για την υποστήριξη του τουριστικού χαρτοφυλακίου της, δήλωσε το ενδιαφέρον της  για περαιτέρω συνεργασία με την Ομάδα Έργου  με σκοπό την αξιοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών του «Silver Guide».

Από πλευράς  ΕΞΑΑΑ , η κ. Μ. Ζήση αναφέρθηκε στα οφέλη της αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων  για την ανάπτυξη του τουρισμού, υπογραμμίζοντας ότι η προσβασιμότητα αποτελεί μεν βασική υποχρέωση των ξενοδοχείων, αλλά ο ασημένιος τουρισμός αποτελεί ευρύτερο όρο που απαιτεί  ειδική κατηγοριοποίηση ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες των ηλικιακών ομάδων  και ως εκ τούτου, ανάλογη διαχείριση και ανάληψη δράσεων.

Η κ. Ε. Μεσθεναίου  αναφέρθηκε στην ανάγκη για αλλαγή των στερεοτύπων στον κλάδο του τουρισμού που συχνά οδηγεί  σε ηλικιακές διακρίσεις αλλά παράλληλα την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση για την  υποστήριξη των ασημένιων επισκεπτών για την επιλογή  κατάλληλου τουριστικού προορισμού και ασφαλούς διαμονής, εστίασης και ψυχαγωγίας με βάση τα χαρακτηριστικά και τις επιθυμίες τους.

Η κ.Καραμπάτου αναφέρθηκε στο σημαντικό κοινό των τουριστών μεγαλύτερων ηλικιών για τη Λακωνία και την Ελλάδα γενικότερα. Λαμβάνοντας υπόψη τη δημογραφική εξέλιξη και την αυτόματη αύξηση των επισκεπτών μεγαλύτερων ηλικιών, οι οποίοι ενδιαφέρονται για την καλή υγεία, την ευεξία αλλά και τον πολιτιστικό θησαυρό της χώρας μας και της Λακωνίας ως προορισμό, η δημιουργία κατάλληλων υποδομών, προϊόντων και υπηρεσιών είναι απαραίτητη για την προσέλκυση αυτών των επισκεπτών.

Η  κ. Κ. Σιάχου, αναφέρθηκε στον ιδιαίτερο  ρόλο που καλείται  να παίξει  η  συγκεκριμένη πλατφόρμα στην ανάπτυξη αλυσίδων αξίας  και στη διαμόρφωση νέων τουριστικών προϊόντων για την προσέλκυση και ποιοτική εξυπηρέτηση ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Η συζήτηση τέλος  επικεντρώθηκε στα θέματα της δημιουργίας σήματος πιστοποίησης για προϊόντα και υπηρεσίες που απευθύνονται σε τουρίστες μεγαλύτερης ηλικίας  στα οποία αναφέρθηκε εκτενώς, ως  καθ’ ύλην αρμόδιος, ο κ. Χ. Μπακολουκάς,  περιγράφοντας συνοπτικά τις διαδικασίες, τις προοπτικές και τις  προκλήσεις.

Η διαδικασία στη συνέχεια προέβλεπε την υποβολή ερωτήσεων από το κοινό γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα ανάπτυξης εποικοδομητικού  διαλόγου  και ανταλλαγής απόψεων.

Ενδεικτικά,  συζητήθηκαν θέματα σχετικά με : 

• Την αναγκαιότητα  προώθησης του «ασημένιου τουρισμού» μέσω της Στρατηγικής Τουριστικής Ανάπτυξης της χώρας καθώς και χαρτογράφησης των υποδομών, των δυνατοτήτων και αδυναμιών σε τοπικό και Περιφερειακό επίπεδο
• τη διαμόρφωση προτάσεων, τη λήψη κατάλληλων μέτρων, τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών και νέων εξειδικευμένων υπηρεσιών και προϊόντων, ικανών να συντελέσουν στην περαιτέρω προσέλκυση ατόμων μεγαλύτερων ηλικιών στη χώρα μας  τις  τάσεις που επικρατούν στον ξενοδοχειακό κλάδο, την προοπτική αναγνώρισης  των ασημένιων τουριστών ως  σημαντικής και προσοδοφόρου  ομάδας στόχου
• την ύπαρξη ενδιαφέροντος  για  την αναβάθμιση των γνώσεων και  δεξιοτήτων των δραστηριοποιούμενων στους τουριστικούς κλάδους καθώς και για τη βελτιστοποίηση της  παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας
• την ύπαρξη ενδιαφέροντος  για τη δημιουργία και  υιοθέτηση από τις επιχειρήσεις  σήματος πιστοποίησης για την παροχή εξειδικευμένων προϊόντων  και υπηρεσιών που απευθύνονται σε ηλικίες άνω των 55+
• τον επιχειρηματικό σχεδιασμό, τις ενέργειες και τις  προοπτικές αξιοποίησης από την τουριστική αγορά των προϊόντων και υπηρεσιών του «Silver Guide»

Οι ενδιαφέρουσες προτάσεις και τα  συμπεράσματα της συζήτησης θα αποτελέσουν τη βάση διαμόρφωσης του σχεδίου  προβολής της καινοτόμου τεχνολογικής πλατφόρμας Silver Guide», της δρομολόγησης  επαφών και της ανάπτυξης συνεργασιών με ολόκληρο το τουριστικό οικοσύστημα  (τουριστικές  επιχειρήσεις, τουριστικούς φορείς, περιφερειακή διοίκηση, τοπική αυτοδιοίκηση και την πολιτεία).   

Κύριοι σκοποί της Ομάδας ειναι η διαμόρφωση συνεργειών, αλυσίδων αξίας, ο συνσχεδιασμός και η δρομολόγηση δράσεων   για την  αποτελεσματική αξιοποίηση των προϊόντων και υπηρεσιών της πλατφόρμας.  Δράσεις που ανοίγουν νέους ορίζοντες για την αναγνώριση του ασημένιου τουρισμού ως βασικού μοχλού τουριστικής ανάπτυξης  και συμβάλλουν στη δυναμική εκμετάλλευση αυτής της μεγάλης, αναξιοποίητης έως σήμερα ευκαιρίας για τη χώρα και της ανεξάντλητης πηγής  εσόδων.

Η έρευνα του Silver Guide στο εξωτερικό ξεκίνησε τον Δεκέμβρη του 2020 σε συνεργασία με Οργανώσεις της Ολλανδίας, της Γερμανίας, της Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας, που προωθούν και υποστηρίζουν τα δικαιώματα των ηλικιωμένων, την εξάλειψη των διακρίσεων, των προκαταλήψεων και την αλλαγή των κοινωνικών στερεοτύπων. Λόγω της αδυναμίας πραγματοποίησης ευρύτατης δειγματοληψίας και της περιορισμένης γνώσης του θέματος, βασίστηκε στη μέθοδο “χιονοστιβάδα-snowball”. Οι συνεργαζόμενες Οργανώσεις εξωτερικού αρχικά σχολίασαν και εμπλούτισαν το εξειδικευμένο ψηφιακό ερωτηματολόγιο που διαμορφώθηκε από την ομάδα έργου. Στη συνέχεια το διαβίβασαν σε ταξιδιώτες ηλικίας άνω των 55 ετών με σκοπό τη συμπλήρωση του και τον εντοπισμό των ιδιαίτερων αναγκών, των προσδοκιών αλλά και των κινήτρων που προκαλούν την πραγματοποίηση του ταξιδιού τους.

Η λήψη των περιοριστικών μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας δημιούργησε αρκετές δυσκολίες στη διεξαγωγή της έρευνας. Δεδομένης της κόπωσης των πολιτών ολόκληρης της υφηλίου, λόγω της καθιέρωσης της τηλεργασίας, αλλά και των συνθηκών απομόνωσης, η συμπλήρωση ενός online ερωτηματολογίου -ακόμα και για ψυχαγωγικούς λόγους- αποτελούσε αντικίνητρο. Για τον λόγο αυτό, επιδιώχθηκε να έχει όσο το δυνατόν πιο πρωτότυπο και ελκυστικό γραφιστικό σχεδιασμό, να είναι εύχρηστο και να ενσωματώνει εντυπωσιακά βίντεο που αναδεικνύουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, ώστε να αποτελεί πρόκληση για τους ενδιαφερόμενους.

Εντούτοις, οι δυσχέρειες που εισήγαγε στην καθημερινότητα η υγειονομική κρίση επέδρασαν σε μεγάλο βαθμό ανασταλτικά στην ανταπόκριση του ειδικού αυτού κοινού, ακόμα και στην ηλεκτρονική έρευνα που αποτελούσε μονόδρομο. Έγινε γρήγορα αντιληπτό ότι υπήρχε ανάγκη πιο προσωπικής επαφής, αντί της μαζικής ηλεκτρονικής επικοινωνίας, με τα συνεργαζόμενα δίκτυα των οργανισμών και φορέων που δραστηριοποιούνται σε θέματα συναφή με το αντικείμενο του SilverGuide. Η ερευνητική ομάδα επομένως, επικοινώνησε προσωπικά μαζί τους και επεσήμανε την ανάγκη περαιτέρω διάχυσης του ερωτηματολογίου στα μέλη τους καθώς και σε ευρύτερες ομάδες ενδιαφέροντος -ταξιδιώτες άνω των 55 ετών- που έχουν ταξιδέψει ή θα ήθελαν να ταξιδέψουν στην Ελλάδα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τελικά με επιτυχία, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον σχεδιασμό του έργου, στις 4 επιλεχθείσες χώρες του εξωτερικού (Ολλανδία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία).

Ένα από τα ενδιαφέροντα ευρήματα της είναι ότι οι πολίτες άνω των 55 ετών δεν αυτοαναφέρονται ως ηλικιωμένοι ή «μεγάλοι σε ηλικία» αφού νιώθουν σε μεγάλη πλειοψηφία νεότεροι από την ηλικία τους. Φαίνεται δηλαδή ότι η αντιλαμβανόμενη ηλικία δεν αντικατοπτρίζει την ημερομηνία γέννησης και διαφέρει αισθητά από την πραγματική. Αυτό επιβεβαιώνει την ανάγκη να αποφεύγονται γενικότερα το στίγμα της γήρανσης (ageism) και τα στερεότυπα που έχουν διαμορφωθεί για τη γήρανση (Πράσινη Βίβλος για τη Γήρανση-Ευρώπη).

Οι ενδιαφερόμενοι φορείς και κυρίως το marketing θα χρειαστεί να εκπαιδευτεί, ώστε να κατανοήσει ποιος είναι ο ασημένιος τουρίστας και πώς επιθυμεί να του απευθύνεται η αγορά, τι υπηρεσίες και προϊόντα να του προσφέρει. Θα χρειαστεί ενδεχομένως οι ενδιαφερόμενοι φορείς να αναπροσαρμόσουν τη λεκτική επικοινωνία που χρησιμοποιούν στις ιστοσελίδες ή στις διαφημιστικές καμπάνιες ή μέσω όποιου άλλου μέσου επικοινωνίας με τον τουρισμό μεγαλύτερης ηλικίας, αποφεύγοντας στερεότυπα και προκαταλήψεις που μάλλον αποθαρρύνουν παρά ενεργοποιούν το τουριστικό ενδιαφέρον του ασημένιου τουρίστα (ακόμα και αυτού του ίδιου του όρου «ασημένιος τουρίστας»). Γενικότερα, είναι αναγκαίο να αντικατασταθούν «καταστροφικοί» όροι που τονίζουν τη δημογραφική γήρανση (π.χ. ασημένιο τσουνάμι, time bomb κ.α.), αρνητικές στερεότυπες εκφράσεις (ηλικιωμένοι, αρχαιότεροι, κ.α) ή άλλες που περιγράφουν μεγαλύτερη την ηλικία σε αναφορά με τη νεότητα, ή υπογραμμίζουν την ευαλωτότητα από εκφράσεις που αναδεικνύουν τα θετικά στοιχεία και τις δυνατότητες που έχει η ηλικιακή αυτή ομάδα (https://www.age-platform.eu/publications/short-guide-avoid-stereotypical-communication-when-talking-about-ageing-and-older). Σύμφωνα με την Πράσινη Βίβλο για τη Γήρανση, η αναφορά στους ηλικιωμένους θα είναι στο πλαίσιο «ενός κύκλου ζωής που αντικατοπτρίζει τον καθολικό αντίκτυπο της γήρανσης σε όλες τις γενιές και όλα τα στάδια ζωής και επικεντρώνεται τόσο στις προσωπικές όσο και στις ευρύτερες κοινωνικές επιπτώσεις της γήρανσης».

Επιπλέον αναδεικνύεται ότι οι ασημένιοι τουρίστες είναι σε υψηλό ποσοστό υγιείς, αυτόνομοι, ανεξάρτητοι και προτιμούν να πραγματοποιούν συχνότερα ταξίδια μεγαλύτερης διάρκειας και όχι ταξίδια «αστραπή».

Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κάτω από τις αντίξοες συνθήκες της πανδημίας COVID-19 είναι αναμφίβολα ικανοποιητικά. Η δε αρχική επεξεργασία και η συγκριτική ανάλυση τους οδηγεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Πώς οι ταξιδιώτες μεγαλύτερης ηλικίας αποτελούν μια
ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για το τουρισμό.

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη για την αγορά.

Σήμερα στη Γη ζουν περίπου 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι ηλικίας άνω των 60. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, μέχρι το 2050 αυτοί θα φτάσουν τα 2 δισεκατομμύρια. Τα παιδιά που γεννιούνται τον 21ο αιώνα έχουν πάνω από 50% πιθανότητα να ζήσουν πάνω από 100 χρόνια. Με βάση πρόσφατα στοιχεία της EUROSTAT, κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών δεκαετιών, ο αριθμός των ηλικιωμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προβλέπεται να ακολουθήσει μια ανοδική πορεία, που κορυφώνεται στα 149,2 εκατομμύρια κάτοικους το 2050·, αριθμό που θα αντιπροσωπεύει περίπου το 28,5% του συνολικού πληθυσμού της Ευρώπης.

Η οικονομία της «μεγάλης ηλικίας» (Silver Economy) θεωρείται πλέον δυναμική παράμετρος επηρεασμού νευραλγικών παραγωγικών τομέων της παγκόσμιας αγοράς (Υγεία, Ασφάλεια, Μεταφορές, Επικοινωνία, Ψυχαγωγία κλπ). Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας ή ασημένιος τουρισμός, αποτελεί, ένα σημαντικό μέρος της τουριστικής βιομηχανίας σε πολλές αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το 26% των Ευρωπαίων τουριστών το 2030 θα είναι άνω των 65 ετών, ενώ το 2050 το ποσοστό αυτό θα ανέλθει σε 32%. Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα (έρευνα διαΝέοσις, 24.11.2021), δείχουν ότι το ένα τρίτο της συνολικής δαπάνης των Ευρωπαίων τουριστών τα επόμενα χρόνια θα προέρχεται από άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω που θα επισκέπτονται μια χώρα στο πλαίσιο βραχυχρόνιου αλλά και μακροχρόνιου τουρισμού «snowbird tourism».

O «ασημένιος τουρισμός» αποτελεί επομένως μια μοναδική ευκαιρία για την ελληνική οικονομία. Εντούτοις, φαίνεται η τουριστική αγορά δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει επαρκώς τη σημαντικότητα της συγκεκριμένης ομάδας κοινού και τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την συμπερίληψη της στον σχεδιασμό προσφοράς εξειδικευμένων υπηρεσιών.

Στην Ελλάδα δυστυχώς παρατηρείται σημαντική υστέρηση στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα. Η χώρα μας διαθέτει τις υποδομές, το ανθρώπινο δυναμικό και όλες τις προϋποθέσεις να ηγηθεί στο συγκεκριμένο χώρο. Οι «ασημένιοι τουρίστες» δίνουν υπεραξία στον τουρισμό και η πρόκληση είναι μεγάλη. Το πλούσιο τουριστικό απόθεμα, οι ιδανικές κλιματικές συνθήκες, η προσβασιμότητα, η μεσογειακή διατροφή, το φυσικό περιβάλλον, οι ιαματικές πηγές, η θάλασσα και το χαμηλό συγκριτικά κόστος ζωής, αποτελούν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και ισχυρά όπλα στην προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών ηλικίας άνω των 55 ετών. Σύμφωνα με προβλέψεις, μέσα στα επόμενα χρόνια, εφόσον υπάρξουν οργανωμένες και συντονισμένες δράσεις στο πεδίο του μάρκετινγκ, η Ελλάδα μπορεί να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο (Μάιος-Οκτώβριος) για τουλάχιστον δύο μήνες. Το γεγονός μπορεί να επιφέρει αύξηση της τάξης ακόμη και του 20%, τόσο σε επίπεδο αφίξεων (τουλάχιστον 6 εκατ. τουρίστες βάσει των σημερινών δεδομένων) όσο και σε επίπεδο εσόδων.

Εντούτοις, παρά τις πολλαπλές δυνατότητες της χώρας, καθώς και το πλούσιο- αλλά πλημμελώς αξιοποιημένο- χαρτοφυλάκιο θεματικού τουρισμού (τουρισμός ευεξίας, ευζωίας, υγείας, ιαματικός, γαστρονομικός, θρησκευτικός, θαλάσσιος τουρισμός, κ.λπ.), η ελληνική τουριστική βιομηχανία έχει ελάχιστα δραστηριοποιηθεί προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης τουριστών μεγαλύτερων ηλικιών. Σήμερα, μόλις το 9,7% των ξενοδοχείων παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες που απευθύνονται σε ασημένιους τουρίστες και αντίστοιχα τα ταξιδιωτικά γραφεία δεν έχουν αναπτύξει τουριστικά προϊόντα κατάλληλα για επισκέπτες μεγαλύτερων ηλικιών.

Με βάση πρόσφατη μελέτη (“The silver economy: An opportunity for Greece?” καθ. Γ. Τούντας /Delphi Economic Forum 2019,) η χώρα μας θα μπορούσε να προσελκύσει μέσω ανάπτυξης και προώθησης του τουρισμού υγείας και των συνιστωσών του (ιαματικός, ιατρικός, τουρισμός ευεξίας) περισσότερους από 100.000 επισκέπτες ετησίως, που θα αποφέρουν έσοδα άνω των 400 εκ. €. Πρόσφατα υπογράφτηκε Συμφώνο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου (Enterprise Greece) και του Ελληνικού Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας- Elitour για την ανάληψη πρωτοβουλιών και την επανεκκίνηση ιατρικού τουρισμού στη μετά κοροναϊό εποχή. Ενέργεια που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής.

Πολλαπλά οφέλη μπορούν να παραχθούν επίσης από την προώθηση του τουρισμού παραχείμασης. Με βάση τη μελέτη του «διαΝέοσις» οι ταξιδιώτες μεγαλύτερων ηλικιών διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτούς που πραγματοποιούν βραχυχρόνιες διακοπές και σε αυτούς που ταξιδεύουν και διαμένουν για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους ή παραχείμαση αγοράζοντας κατοικίες σε προορισμούς της επιλογής τους. Υπολογίζεται ότι σήμερα ποσοστό 7.3% των ενηλίκων ευρωπαίων ονειρεύεται την μετακίνηση και διαμονή του, μετά την συνταξιοδότηση, σε ελκυστικούς προορισμούς της Ν. Ευρώπης. Εξ αυτού αναμένεται εκτίναξη της ζήτησης εξοχικών κατοικιών και αύξηση των εσόδων σε περισσότερα από 2,7, εκ. € την επόμενη εικοσαετία.

Ο «ασημένιος τουρισμός» μπορεί επομένως να αποτελέσει όχι μόνο μοχλό περαιτέρω ανάπτυξης πολλών ειδών θεματικού τουρισμού όπως ο τουρισμός ευεξίας, ευζωίας, υγείας, ο ιαματικός, ο γαστρονομικός, κ.α., αλλά να λειτουργήσει επιπλέον ως καταλύτης επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου ενισχύοντας τη χειμερινή τουριστική κίνηση κατά την οποία παρέχονται και οικονομικότερα τουριστικά πακέτα. Παράλληλα βεβαίως, μπορεί να πυροδοτήσει τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών/ προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του τουρισμού παραχείμασης.

Με βάση τους πολλαπλασιαστές του ΣΕΤΕ, του ΚΕΠΕ και του ΙΟΒΕ, και εφόσον επιτευχθεί η προσέλκυση 1 εκατ. επιπλέον ξένων τουριστών τρίτης ηλικίας, οι οποίοι θα δαπανήσουν €1,5 δισ., οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία θα είναι πολύ σημαντικές: €3,7 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ (2% του συνολικού ΑΕΠ του έτους 2017) και δημιουργία 60.000 νέων θέσεων εργασίας (35.000. στις τουριστικές δραστηριότητες -άμεση επίδραση, 5.500 σε κλάδους προμηθευτών παρόχων τουριστικών υπηρεσιών -προκαλούμενη επίδραση, και 19.000 στην ευρύτερη οικονομία, χωρίς να συνυπολογίζεται η ενίσχυση της απασχόλησης σε πιθανά οικιστικά προγράμματα μακροχρόνιας διαμονής).

Αναλυτικότερα, προβλέπεται να προκύψουν τα ακόλουθα οφέλη:

• Από τον τουρισμό μακράς διαρκείας διαμονής: €1,1 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 11.000 νέες θέσεις εργασίας (διανΕΟσις 2021).

• Από τον ιατρικό τουρισμό: €1,5 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 20.000 θέσεις εργασίας.

• Από τον ιαματικό τουρισμό: €2 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 25.600 θέσεις εργασίας.

• Από τον τουρισμό ευεξίας €13,5 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 171.000 νέες θέσεις εργασίας.

Διερευνώντας τις δυνατότητες της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας για παροχή εξειδικευμένων προϊόντων και υπηρεσιών στις ηλικιακές κατηγορίες διάκρισης του «ασημένιου τουρισμού», προκύπτουν τα ακόλουθα:

Για την κατηγορία ανθρώπων 55-65 ετών έχουν ήδη αναπτυχθεί ορισμένα τουριστικά προϊόντα στην Ελλάδα χωρίς όμως να διαφοροποιούνται ουσιαστικά από αντίστοιχα άλλων ηλικιών. Για την κατηγορία 65-75 η χώρα μας δεν διαθέτει πετυχημένα προϊόντα, για την μεγαλύτερη δε ηλικιακή κατηγορία ανθρώπων 75-85 ετών δεν υφίσταται πρόβλεψη ανάπτυξης εξειδικευμένων προϊόντων ούτε καν στην Ευρώπη. Είναι επομένως προφανές ότι ελλείψει στοχευμένου μάρκετιγκ και η αδυναμία της τουριστικής βιομηχανίας να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένες ανάγκες και απαιτήσεις στερεί τη χώρα μας από σημαντικά έσοδα.

Δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις, αλλά οριζόντιος συντονισμός υπηρεσιών για τους τουρίστες. H χώρα οφείλει να προωθήσει την ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών, την παροχή κίνητρων, την αλλαγή του σχετικού θεσμικού πλαισίου, τη λήψη ευεργετικών μέτρων. Να υποστηρίξει την ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού την προώθηση του μείγματος γηριατρικού ή/και ιαματικού τουρισμού με υπηρεσίες αποκατάστασης υγείας και θεραπείας χρόνιων παθήσεων, τουρισμού αναψυχής, αλλά και παραχείμασης. Επιπλέον, η τουριστική βιομηχανία θα πρέπει να αναγνωρίσει την ευκαιρία, να αξιοποιήσει τα επιστημονικά δεδομένα, τις δυνατότητες, τα εξειδικευμένα εργαλεία και να στοχεύσει στην ανάπτυξη εξειδικευμένων τουριστικών προϊόντων, που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες και απαιτήσεις τουριστών 55+. Είναι αναγκαία η στόχευση της αγοράς και το “segmentation” του ασημένιου τουρισμού, η διαφοροποίηση του marketing, η δημιουργία αφηγήματος και destination branding για κάθε προορισμό, η εξασφάλιση της ύπαρξης και καλής λειτουργίας των αναγκαίων ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών δημόσιου ή/και ιδιωτικού φορέα σε κάθε περιοχή ενδιαφέροντος για τον ασημένιο τουρισμό και τον τουρισμό μακράς διαμονής, κ.α.

Το διεθνές στοίχημα.

Ο λεγόμενος “ασημένιος τουρισμός” είναι ο τουρισμός ατόμων ηλικίας συνήθως μεγαλύτερης των 55 ετών. Σήμερα θεωρείται, διεθνώς, βασικός μοχλός ανάπτυξης της τουριστικής αγοράς. Τμήμα του αποτελεί ο τουρισμός τρίτης ηλικίας αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να συγχέεται με αυτόν. Οι ταξιδιώτες 55+ δεν είναι ηλικιωμένοι “seniors” και ο όρος 3η ηλικία συγχωνεύει δυσάρεστα το φάσμα των ηλικιών 50-65 με αυτό των 65-80. Επίσης, ο ασημένιος τουρισμός δεν είναι «αντιγηραντικός» τουρισμός, ούτε βεβαίως τουρισμός προσβασιμότητας, εφόσον η πλειοψηφία των τουριστών 55 έως 70 ετών συνήθως χαίρει άκρας υγείας.

Οι «ασημένιοι τουρίστες» διαθέτουν ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ανάγκες, απαιτήσεις, επιθυμίες. Επιζητούν ποιοτικές υπηρεσίες με στόχο την ευζωία τους, είναι έμπειροι, πολυταξιδεμένοι επισκέπτες, με ελεύθερο χρόνο και ευελιξία. Έχουν μεγαλύτερη οικονομική άνεση, περισσότερες αποταμιεύσεις και προθυμία να δαπανήσουν χρήματα σε ταξίδια. Αναζητούν ήπια κλίματα, υψηλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών, εξειδικευμένα τουριστικά προϊόντα/υπηρεσίες που εναρμονίζονται με τις δυνατότητες και τις επιθυμίες τους, λειτουργικά καταλύματα, ασφάλεια, αλλά και πλούσιες βιωματικές εμπειρίες. Ταξιδεύουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συνήθως 2-4 φορές τον χρόνο, στα άκρα της τουριστικής σαιζόν, σε περιόδους ή μέρη με ηπιότερο κλίμα, με καλή προσβασιμότητα σε όλες τις υπηρεσίες αλλά και στο φυσικό τοπίο, με προσβάσιμες παραλίες, εκδρομές κατάλληλα οργανωμένες για τις πιθανές κινητικές ιδιαιτερότητές τους, γαστρονομία που προωθεί την υγεία. Κυρίως όμως επιζητούν την αίσθηση της ασφάλειας με δυνατότητα συνεχούς και αξιόπιστης υποστήριξης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, συμπεριλαμβανόμενων ενδεχομένως και υπηρεσιών υγείας και ευεξίας.

Μοιράζονται παρόμοιο τρόπο σκέψης, επιλέγουν διάφορα τουριστικά προϊόντα, υπηρεσίες και δραστηριότητες στο πλαίσιο των θεματικών τους ενδιαφερόντων (π.χ. τουρισμού ευεξίας, ιαματικού, περιηγητικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού, γαστρονομικού τουρισμού, κλπ,) και ενδιαφέρονται για το lifestyle μιας πόλης, για τη ζωή των κατοίκων της, τις ιστορικές μνήμες, το παρελθόν της. Η εξυπηρέτηση της ομάδας αυτής ταξιδιωτών με τη νεανική καρδιά απαιτεί, εκτός άλλων, πρόσβαση σε υποδομές, κατάλληλα τουριστικά προϊόντα/υπηρεσίες και ιδιαίτερη κουλτούρα.

Στη σύγχρονη εποχή η ηλικία ενός ανθρώπου δεν αντανακλάται ευθέως από την ταυτότητα αλλά από στις προτιμήσεις, την καλή υγεία και το τρόπο ζωής του. Για το λόγο αυτό στην τουριστική αγορά επικρατεί κυρίως η «υποκειμενική» ηλικία (subjective age), αυτή δηλαδή που αισθάνεται ότι έχει ο κάθε ταξιδιώτης και αποφεύγεται συστηματικά η έννοια ηλικιωμένος “senior”.

Οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι δεν είναι η πραγματική ηλικία αυτή που επηρεάζει την ταξιδιωτική συμπεριφορά ενός τουρίστα, αλλά ο τρόπος που αυτοπροσδιορίζει ο ίδιος την ηλικία του. Το πόσο νεότερος αισθάνεται κάποιος συναρτάται με την κατάσταση της υγείας του, με το μορφωτικό και οικονομικό του επίπεδο και πληθώρα άλλων ατομικών χαρακτηριστικών.

Αυτός ήταν ο βασικότερος λόγος που οδήγησε τους μελετητές στη διαπίστωση πως η αντιλαμβανόμενη ηλικία είναι αυτή που προσδιορίζει ακριβέστερα την ταξιδιωτική συμπεριφορά των ατόμων τρίτης ηλικίας, η οποία όμως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί εννοιολογικά και ακόμα δυσκολότερο να μετρηθεί με ακρίβεια. Συνήθως υπολογίζεται εμμέσως, αφού έχει προηγηθεί εκτίμηση των ακολούθων πέντε επιμέρους συνιστωσών της:

1. Η ηλικία που πιστεύει το ίδιο το άτομο ότι έχει.

2. Η ηλικιακή ομάδα που πιστεύει ότι τον κατατάσσει η εμφάνισή του.

3. Η ηλικία που αντιστοιχεί στο πρότυπο συμπεριφοράς που έχει υιοθετήσει στην καθημερινή του ζωή.

4. Η ηλικία με την οποία ταυτίζονται οι καταναλωτικές τους συνήθειες.

5. Η ηλικία που προσπαθεί να δείξει ότι έχει.

Αξίζει πάντως να επισημανθεί ότι υπάρχει σημαντική διάσταση ανάμεσα στην πραγματική και την αντιλαμβανόμενη ηλικία κάθε ατόμου. Εμπειρικές μετρήσεις αποδεικνύουν ότι κατά μέσο όρο τα άτομα της τρίτης ηλικίας αισθάνονται τουλάχιστον κατά δέκα χρόνια νεότεροι. Όσο δε μεγαλύτερη είναι η διάσταση μεταξύ πραγματικής και αντιλαμβανόμενης ηλικίας, τόσο πιο πρόθυμοι είναι οι ηλικιωμένοι να συμμετέχουν σε δραστηριότητες αναψυχής και σε πολυήμερα ταξίδια στο εξωτερικό (διαΝΕΟσις /Ανάπτυξη του Τουρισμού τρίτης ηλικίας στην Ελλάδα, 7/2019).